جهان، فراهم سازند.

ناكامى و گمراهى انسان از نگاه قرآن در صحنه زندگى، به اشتباه در برنامه‏ريزى، قانون‏گذارى و نظام رفتار خلاصه نمى‏شود، بلكه تفسير و تلقى غيرواقع بينانه از هستى را نيز در بر مى‏گيرد و به همين دليل در اين كتاب مقدس، آموزش حكمت و حقايق هستى در كنار تلاوت آيات الهى، تزكيه و تعليم وحى، به عنوان عامل مؤثر در جهت رهايى انسان از ضلالت مطرح است. (يتلوا عليهم آياته و يزكّيهم و يعلّمهم الكتاب و الحكمة و ان كانوا من قبل لفى ضلال مبين) (جمعه/ 2)

بدين ترتيب، قرآن رسالت تعليم و تربيت انسان را به عهده دارد و هر مفسر، پژوهنده و مربى كه بدان روى آورد به گونه‏اى راهى به شناساندن نظام تربيتى قرآن مى‏جويد و به فرا خور فهم و توانش به تبيين ديدگاه هاى تربيتى اين كتاب آسمانى دست مى‏يابد.

شهيد مطهرى، از معدود دانشمندانى است كه به دليل شخصيت علمى، فلسفى و حضور جدى در حوزه مكتب‏هاى تربيتى و فلسفى معاصر خود و برخوردارى كامل از تمامى‏ويژگى‏ها و شرايط لازم براى يك مفسر، توانسته است گام‏هاى بلندى در راستاى تبيين و ارائه مكتب تربيتى قرآن بردارد، هر چند كه تازه هاى استاد در اين رابطه، هنوز در آثار مختلف ايشان پراكنده‏اند و ارائه نظام‏مند آنها همچنان يك نياز شمرده مى‏شود!

از ويژگى هاى يافته‏هاى تربيتى شهيد مطهرى از قرآن كه بهره گيرى از آن براى نهادهاى پرورشى قابل توصيه مى‏باشد، توجه همزمان به فلسفه آموزش و پرورش و روش تربيتى قرآن است كه در اين نوشته به صورت فشرده، به مطالعه گرفته مى‏شود.

فلسفه تربيت در قرآن

گرچه توجه به فلسفه تربيت، پيشينه‏اى تاريخى به قدمت خود تربيت دارد و هر مربى و نظام تربيتى به گونه اى ديدگاه‏هاى زيربنايى و فلسفى اين حوزه معرفتى را نيز به بحث گرفته است، ولى جداسازى فلسفه تربيت از روش تربيتى همچنان فلسفه ساير علوم، گذشته چندان درازى ندارد. تعريف‏هايى كه براى (فلسفه تربيت) ارائه شده‏اند، به صورت روشن و تا حدودى همصدا پيوند بايدهاى نظام اخلاقى را با مباحث كلى و فلسفى ترديد ناپذير مى‏دانند، از آن جمله گفته‏اند:

عناصرى كه تشكيل دهنده يك نظام تربيتى هستند و به صورت نظامدار و منطقى با هم ارتباط دارند، در حقيقت برآمده و متأثر از پرسش‏ها و بحث‏هاى كلى‏اند كه ماهيت فلسفى و وجود شناختى دارند و از چيستى انسان (موضوع تربيت) و ارزش‏هاى انسانى (محتواى قابل انتقال به تربيت شونده) كه دو عنصر اساسى در نظام تربيتى مى‏باشند، سخن مى‏گويند. [1]

جان ديوئى مى‏نويسد:

(اگر بخواهيم تعليم و تربيت را به عنوان جريان تشكيل گرايش‏هاى اساسى، عقلانى و عاطفى نسبت به طبيعت و همنوعان تلقى كنيم، در اين صورت ممكن است فلسفه را به صورت تئورى كلى يا اساس فطرى تعليم و تربيت تعريف كنيم.) [2]